O wymaganiach weterynaryjnych wobec schronisk

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 czerwca 2004 r.
w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia schronisk dla zwierząt
(Dz.U. z 2004 Nr 158, poz.1657).

§ 1. 1. Schronisko dla zwierząt powinno być zlokalizowane w miejscu oddalonym co najmniej o 150 m od siedzib ludzkich (...)

Rozporządzenie nie definiuje "siedziby ludzkiej", co jest powodem kontrowersji i arbitralnych decyzji nadzoru. Sformułowanie o "(...) zlokalizowaniu w miejscu oddalonym co najmniej 150 m (...)" nie określa sposobu pomiaru tej odległości, nie precyzuje jakj zrozumieć "zlokalizowanie", a zwłaszcza nie uwzględnia sytuacji, gdy ktoś inny "lokalizuje" siedzibę ludzką w odległości mniejszej niż 150 m od istniejącego schroniska, naruszając w ten sposób wymóg dotyczący nie jego lecz schroniska. Sądy orzekały w takiej sytuacji konieczność likwidacji schroiska. Dla inwestora schroniska oznacza to wymóg posiadania działki o powierzchni ok. 10 ha (strefa buforowa 300 m × 300 m = 9 ha).

Powód narzucenia strefy buforowej jest niezrozumiały, gdyż nie ma takich zagrożeń sanitarno-weterynaryjnych, którym można by obiektywnie przypisać działanie w granicach do 150 m. Natomiast inne niż sanitarne powody do izolowania schronisk (uciążliwość hałasu, zapachu, itd.) są przedmiotem innych regulacji i kompetencji niż prawo weterynaryjne. Podkreślić tu trzeba, że żadne inne, podobnie uciążliwe zakłady nie mają przypisanej im prawem weterynaryjnym strefy buforowej.

Utrzymywanie tego irracjonalnego przepisu jest główną przeszkodą budowania schronisk przez gminy. Wymóg ten jest także przedmiotem uznaniowego egzekwowania przez nadzór weterynaryjny. Na przykład, schronisko miejskie w Warszawie wymogu tego nie spełnia, ale nigdy nie był tu stosowany.

2. Teren, na którym jest zlokalizowane schronisko, powinien być utwardzony i ogrodzony

Utwardzenie całego terenu na jakim jest zlokalizowane schronisko, w tym wybiegów dla zwierząt, jest sprzeczne z potrzebą zapewnienia im realizacji naturalnych zachowań. Schroniska które mogą i chcą zapewnić zwierzętom lepsze warunki i lepszy kontakt z ludźmi tworzą obszerne wybiegi o podłożu naturalnym, naruszając w ten sposób wymagania weterynaryjne.

§ 2. 1. W schronisku dla zwierząt wyodrębnia się pomieszczenia przeznaczone do:
(...)
3) utrzymywania zwierząt zdrowych, w tym osobne dla samców, samic, samic z oseskami, młodych oddzielonych od matek

Wymóg gromadzenia osobno samców i osobno samic jest sprzeczny z dobrą praktyką takiego mieszania płci we wspólnych pomieszczeniach by minimalizować agresję psów wobec siebie. Natomiast zapobieganie rozmnażaniu się zwierząt w schroniskach polega obecnie na obowiązkowej sterylizacji zwierząt w schroniskach.

4) przechowywania produktów leczniczych weterynaryjnych i wyrobów medycznych;

Wymóg takiego osobnego pomieszczenia (oprócz pomieszczenia do wykonywania zabiegów) jest całkowicie bezzasadny, tym bardziej, że może dotyczyć wyłącznie środków ogólnodostępnych, bo inne przechowywane są tylko w zakładach leczniczych dla zwierząt.

2. W schronisku dla zwierząt powinny znajdować się ponadto:
1) wyodrębnione pomieszczenia lub boksy przeznaczone na kwarantannę

Wymóg ten jest niedostatecznie określony przez to, że sednem kwarantanny jest skuteczna izolacja osobników i polityka ich rozmieszczania, a nie samo przeznaczenie pomieszczenia lub boksu na ten cel. Skuteczna polityka izolowania zwierząt jest zwykle niemożliwa z powodu permanentnego przepełnienia schronisk, na tle braku norm zagęszczenia i zawyżania ocennej pojemności schronisk przez Inspekcję Weterynaryjną. Ponadto przepis jest niejasny z tego powodu, że wymóg stosowania kwarantanny wobec wszystkich przyjmowanych zwierząt nie obowiązuje (został wyraźnie usunięty w 2002 r. z poprzedniego rozporządzenia).

2) pomieszczenie przeznaczone dla wydawania zwierząt ze schroniska

Wymóg jest niczym nie uzasadniony, zwłaszcza na tle braku jakichkolwiek regulacji prawnych na temat wydawania zwierząt ze schronisk. Dorozumiane znaczenie przepisu polegało by na tym, by nie wpuszczać osób poszukujących swoich zwierząt na teren zakładu utylizacji zwierząt.

§ 3. Schronisko wyposaża się w piec do spalania zwłok zwierząt (...)

Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 2 lit. "c" ustawy o utrzymaniu czystości porządku w gminach, budowa, utrzymanie i eksploatacja instalacji i urządzeń do unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych należy do zadań własnych gmin. Nie ma zatem powodu, by schroniska dla zwierząt utylizowały zwłoki we własnym zakresie. A jeśli tak, to musiały by być nadzorowane także (lub wyłącznie) jako zakłady utylizacji.

1. Pomieszczenia lub boksy dla zwierząt oddziela się przegrodami

Przepis pozbawiony jest treści normatywnej. Samo pojęcie "pomieszczenia" i "boksu" zakłada jakieś jego wyodrębnienie z pozostałej przestrzeni, zaś nieokreślone "przegrody" w niczym takiego wyodrębnienia nie konkretyzują.

2. Ściany, podłogi i drzwi w pomieszczeniach lub boksach wykonuje się z materiałów (...) niepowodujących urazów lub kontuzji u zwierząt

Przepis niezrozumiały, skoro zdolność do powodowania urazów i kontuzji jest raczej cechą ukształtowania przedmiotów a nie materiałów z jakich są wykonane.

3. W pomieszczeniach lub boksach zapewnia się zwierzętom swobodne poruszanie się, legowisko oraz stały dostęp do wody zdatnej do picia

Wymóg ten jest tak sformułowany, że nadzór uważa go za spełniony nawet wtedy, gdy ilość legowisk (bud) w boksie jest mniejsza niż ilość zwierząt. Na przykład, zdaniem PLW w Sieradzu, z normy tej nie wynika, by legowiska miały być indywidualne, tj. równe liczbie zwierząt.

§ 5. W schronisku zapewnia się wybiegi dla zwierząt pozwalające na realizację zachowań właściwych dla przebywających na nich gatunków zwierząt

Przepis odsyła do nieokreślonych potrzeb zwierząt. W tym jego sformułowaniu, zapewnianie wybiegów uważane jest za spełnione także wtedy, gdy konkretne zwierzę wyprowadzane jest na wybieg raz na dwa tygodnie.

§ 7. 1. Podmiot prowadzący schronisko zapewnia zwierzętom przebywającym w schronisku opiekę weterynaryjną, w szczególności w zakresie:
1) kontroli stanu zdrowia;
2) profilaktyki i leczenia;
3) zwalczania pasożytów wewnętrznych i zewnętrznych

Wymienioną "opiekę weterynaryjną" może sprawować jedynie lekarz weterynarii działający w ramach zarejestrowanego zakładu leczniczego dla zwierząt. Przepis nie wymaga, by schronisko posiadało własny zakład. Faktycznie tylko kilka schronisk w największych miastach posiada takie zakłady. Reszta polega - formalnie rzecz biorąc - na usługach zezwnętrznych zakładów i wizytach lekarzy "w miarę potrzeb". Przepis jest pozorny o tyle, że nie stanowi żadnych konkretnych wymogów co do współpracy schroniska z zewnętrznym zakładem leczniczym dla zwierząt (o ile nie posiada własnego). O doraźnych potrzebach takiej współpracy decydują osoby nie posiadające po temu kwalifikacji, natomiast zainteresowane w minimalizacji kosztów. Tymaczasem, w odróżnieniu od zwykłego chowu zwierząt domowych, schronisko z reguły posiada znaczną liczbę zwierząt, w tym zwłaszcza zwierząt wymagających pilnej lub intensywnej pracy lekarza weterynarii.

§ 8. Podmiot prowadzący schronisko do obsługi zwierząt zatrudnia osoby, które są przeszkolone w zakresie postępowania ze zwierzętami oraz przepisów o ochronie zwierząt

Przepis jest pozorny o tyle, że nie wskazuje żadnych norm kwalifikacji osób pracujących w schronisku ani sposobu ich poświadczania. W praktyce nie ma żadych wymagań, a nadzór potwierdza ich wypewłnienie na podstawie oświadczenia kierownika, że przeszkolił pracowników. Wobec kierownika (właściciela) schroniska nie ma żadnych określonych wymogów kwalifikacji.