Omówienie danych ze schronisk

Prezentowane w raporcie liczby dotyczą tylko schronisk rejestrowanych przez Inspekcję Weterynaryjną. Nie wszystkie Powiatowe Inspektoraty udostępniły nam dane z kontroli przeprowadzanych latem 2006 r., niektóre odmówiły udostępnienia danych powołując się na tajemnicę przedsiębiorcy. W przypadku braku danych, do podsumowań przyjmowaliśmy takie dane jak za rok wcześniejszy.

Nie możemy odpowiadać za prawdziwość tych danych. Co więcej, mamy podstawy sądzić, że nie zawsze odpowiadają rzeczywistości, bo nie są oparte na inwentaryzacji, dla niektórych schronisk są nieciągłe z roku na rok i często nie są zgodne z danymi z gmin – co badaliśmy dla trzech województw. Trzeba też pamiętać, że dane o adopcjach nie podlegają żadnej weryfikacji i dlatego mogą być nieprawdziwe, zwłaszcza w przypadku schronisk komercyjnych. Publikujemy je jako jedyne dane dostępne, umożliwiające wgląd w sytuację.

W skali Polski, w ciągu trzech lat, liczba psów przyjmowanych do schronisk stale rosła, podobnie jak ich zagęszczenie w schroniskach. Nieznacznie rósł też odsetek psów utraconych (uśmiercone, padłe, zagryzione, zbiegłe, ukradzione) mogący świadczyć o jakości opieki. Średnie krajowe wskazują na systematyczne pogarszanie się sytuacji.

Na podstawie informacji z trzech województw, w których ankietowaliśmy gminy, można wnosić, że ok. 15% psów za wyłapywanie których gminy płacą, nie trafia do schronisk – a przynajmniej do ich ewidencji. Ankietowanie gmin ukazuje też docelowe miejsca wyłapywania nie rejestrowane przez Inspekcję Weterynaryjną jako schroniska.

Wypłapywanie a przyjmowanie do schronisk
2005 rok dane z gmin dane ze schronisk
dolnośląskie 5.300 4.995
łódzkie 5.850 5.165
mazowieckie 11.773 9.361
razem 22.923 19.521

Wzrasta liczba schronisk-molochów przyjmujących ponad tysiąc psów rocznie. Było ich w 2003 roku 11, w 2004 – 13, w 2005 – 15. Do piętnastu schronisk-molochów trafiło w 2005 r. łącznie 41% psów przyjętych do wszystkich schronisk i 60% kotów.

Dotąd molochami były schroniska miejskie, położone w największych aglomeracjach. Obecnie dołączają do tej kategorii także ustronnie położone schroniska komercyjne, obsługujące wiele gmin (Legnica w 2004 r. oraz Korabiewice i Krzyczki w 2005 r. – wg danych z gmin). Wzrost schronisk komercyjnych związany jest z zyskami z pokątnego tracenia zwierząt. Z tego samego powodu trudno jednak ustalić wiarygodne dane dla takich schronisk.

Miejskie, budżetowe schroniska-molochy mają oczywiście inną ekonomię. Na przykładzie schroniska warszawskiego można pokazać jak rozrostowi takiego schroniska towarzyszy równocześnie wzrost kosztów i pogorszenie opieki.

Schronisko warszawskie w latach 2003-2005 – psy
rok budżet na wydatki bieżące przyjęte budżet na 1 przyjętego psa stan na koniec roku utracone
razem uśmier-
cone padłe zbiegłe
2003 2.468.200 2.644 933 873 367  14% 89 254 24
2004 3.187.140 3.343 953 1.042 501  15% 96 352 53
2005 3.852.000 3.354 1.148 1.277 531  16% 60 373 98
koty
2003 982 376 485  49% 90 388 7
2004 1.372 252 737  54% 139 570 28
2005 931 155 549  59% 66 472 11

Za średnimi krajowymi kryją się znaczne różnice między województwami a zwłaszcza między poszczególnymi schroniskami. Najwięcej zwierząt przebywa w schroniskach woj. mazowieckiego i ich sytuacja najszybciej się pogarsza (średnio 152% zagęszczenia, 34% utraconych w 2005 r.). Najwięcej zwierząt przechodzi przez schroniska woj. śląskiego. Najgorszą opiekę mają w województwie zachodniopomorskim (średnio 35% utraconych psów, 65% kotów w 2005 r.)

Wiele schronisk ma wyniki bardzo złe. Na podstawie wskaźnika utraconych psów (60-80%) należy uznać za zwykłe rakarnie schroniska w Chorzowie, Radomiu, Legnicy, Tomaszowie Maz., Ostrowi Maz., Suwałkach i Myszkowie. W przypadku kilku schronisk nie sposób uznać dostępnych danych za prawdopodobne i posługiwać się tym wskaźnikiem (Krzyczki, Korabiewice, Celestynów, Nowa Ligota)

Szereg mniejszych schronisk ma wskaźnik utraconych zwierząt ok. 10% lub mniej, co może świadczyć o dobrym poziomie opieki. Z dużych, przyjmujących ponad 500 psów rocznie, taki wskaźnik miały stale: Wałbrzych, Rybnik i Bielsko-Biała.

Bardzo zróżnicowane jest zagęszczenie schronisk. Wiele jest schronisk przetrzymujących mniej psów niż ma miejsc w ocenie Inspekcji Weterynaryjnej. Nie zawsze wiąże się to z wysoką śmiertelnością zwierząt, jak w Nowodworze, Krzyczkach, Płocku, Białymstoku, Słupsku, Jędrzejewie i Stargardzie Szczecińskim. Zagęszczenie poniżej 100% utrzymują także w/w schroniska w Wałbrzychu i Rybniku, a bliskie 100% miała Bielsko-Biała.

Zagęszczenie powyżej 200% raportowano ze schronisk w Celestynowie (384%), Dłużynie Górnej, Bydgoszczy, Włocławku, Białej Podlaskiej, Łodzi, Orzechowcach, Gdyni, Chorzowie, Elblągu, Obornikach i Koszalinie.

Dane ewidencyjne ze schronisk dla bezdomnych zwierząt w roku 2005 – koty
województwo przyjęte wydane utracone,
% przyjętych
razem 14.230 7.710 6.325   44
dolnośląskie 1.318 1.075 309   23
kujawsko-pom. 1.814 963 774   43
lubuskie 260 85 158   61
łódzkie 1.159 807 414   36
małopolskie 1.858 954 850   46
mazowieckie 1.359 622 718   53
opolskie 142 117 24   17
podkarpackie 271 156 134   49
pomorskie 1.541 597 930   60
śląskie 2.320 1.134 1.108   48
świętokrzyskie 57 36 17   30
warmińsko-maz. 858 453 313   36
wielkopolskie 660 512 178   27
zachodniopom. 613 199 398   65

Koty przyjmowane są tylko do części schronisk, zwłaszcza dużych schronisk miejskich. Średni krajowy odsetek utraconych zwierząt jest niemal dwa razy większy dla kotów niż dla psów. Raportowane z poszczególnych schronisk dane o utracie kotów rzędu 60-80% przyjętych, są bardziej normą niż wyjątkiem.

Nieporównywalnie gorszy niż psów, przeciętny los kotów w schroniskach, wynika zarówno z różnic gatunkowych, ich sposobu życia, jak i traktowania ich przez ludzi. Główną przyczyną śmierci są choroby wirusowe, na które koty są mniej odporne – zwłaszcza w warunkach stresu, który je wręcz uaktywnia. W odróżnieniu od psów, pewnie tylko znikoma cześć kotów trafiających do schronisk była kiedykolwiek szczepiona. Bierne gromadzenie tych zwierząt w złych warunkach i bez pomysłu na leczenie jest dla nich wyrokiem śmierci.

Prawdą jest, że koty są trudniejsze w leczeniu niż psy, a leczenie kotów dzikich jest prawie niemożliwe. Jednak do schronisk trafiają – siłą rzeczy – przeważnie koty w różnym stopniu akceptujące kontakt z człowiekiem. Trafiają tam także za sprawą ludzi dobrej woli, wyobrażających sobie, że schronisko jest od tego, by w razie potrzeby zapewnić im znośne warunki życia.

Na przykładzie kotów widać, że prowadzenie schronisk nie jest sposobem na rozwiązywanie problemu bezdomnych zwierząt, a raczej same schroniska są patologicznym przejawem tego problemu. O schronisku w Łodzi mówi się, że gorliwie sterylizuje się tam pół-żywe z zaniedbania i chorób koty, przyśpieszając ich śmierć. Z oficjalnych danych wynika, że w 2004 r. sterylizowano tam 52% przyjętych kotów, podczas gdy przeżywało ich tylko 38%.